Fundacja rodzinna to coraz popularniejsza forma zabezpieczenia i przekazania majątku na przyszłe pokolenia. Jednym z kluczowych aspektów związanych z jej zakładaniem jest optymalizacja podatkowa, w szczególności związana z przekazaniem majątku – takiego jak nieruchomości – do fundacji. W tym zakresie instytucja ta była już długo znana w innych państwach m.in. na zachodzie, ale obecnie można z niej skorzystać od pewnego czasu również w Polsce. Warto wiedzieć, jak właściwie przeprowadzić darowiznę, aby uniknąć opodatkowania VAT. Kluczową rolę odgrywa tu konstrukcja prawna zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP), która może zapewnić korzystne zwolnienie z VAT. W tym zakresie jednak więcej dowiesz się właśnie w tym materiale i artykule. Serdecznie zapraszam do zapoznania się.
Fundatorzy często chcą zasilić fundację rodzinną majątkiem, który jest już częścią ich działalności gospodarczej – np. lokalami komercyjnymi należącymi do jednoosobowej działalności gospodarczej. Zastanawiając się nad taką darowizną, warto uwzględnić, że przepisy mogą przewidywać opodatkowanie podatkiem od towarów i usług takiej transakcji. Z tego powodu kluczową kwestią staje się pytanie: jak zminimalizować ryzyko dodatkowego podatku? Planując darowiznę majątku do fundacji, warto pamiętać, że „zwykłe” przekazanie nieruchomości będzie podlegało opodatkowaniu VAT. Jednak istnieje sposób na wyłączenie tej transakcji z opodatkowania – poprzez przekazanie nieruchomości jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP). Tutaj konieczne jest jednak przeanalizowanie każdego przypadku indywidualnie, a by określić czy jest to możliwe. Możesz także sprawdzić mój poprzedni wpis dotyczący zakładania fundacji rodzinnej w kilku krokach.
Fundacja Rodzinna, podobnie jak spółka z o.o., posiada osobowość prawną i może prowadzić działalność gospodarczą. Zakres tej działalności jest jednak nieco ograniczony w porównaniu ze spółką z o.o., ponieważ Fundacja Rodzinna ma określone obszary, w których może działać. Należy pamiętać, że nie każda aktywność Fundacji Rodzinnej automatycznie stanowi działalność gospodarczą. Na przykład, wynajem czy dzierżawa nieruchomości będą uznawane za działalność gospodarczą. Z kolei posiadanie udziałów lub akcji w innych spółkach przez Fundację może już nie być traktowane jako działalność gospodarcza. Oznacza to, że nie każda Fundacja Rodzinna będzie zobowiązana do rozliczania podatku VAT. Warto przy tym rozważyć, jaki typ przychodów fundacja będzie osiągać, aby nie pominąć potencjalnego obowiązku podatkowego. Podobnie jak spółka z o.o., Fundacja Rodzinna może dokonać rejestracji jako podatnik VAT, w tym jako czynny podatnik VAT, co pozwala jej na rozliczanie podatku. Warto jednak przemyśleć, czy będzie to korzystne – szczególnie w przypadku wynajmu lokali mieszkalnych lub usługowych, gdy wysokość rocznych przychodów ma wpływ na opłacalność rejestracji. Generalnie, jeśli Fundacja Rodzinna prowadzi działalność gospodarczą w sposób stały, zorganizowany i ciągły, powinna zarejestrować się jako czynny płatnik podatku VAT.
Czym właściwie jest ZCP i dlaczego jego utworzenie może pomóc w zwolnieniu darowizny z VAT? W skrócie, ZCP to część przedsiębiorstwa, która jest na tyle samodzielna, że może funkcjonować niezależnie na rynku. W praktyce oznacza to, że przekazywany majątek – np. nieruchomości komercyjne – musi być powiązany z konkretnymi elementami, które nadają mu charakter funkcjonującego podmiotu gospodarczego. Przekazanie majątku jako ZCP wymaga spełnienia kilku warunków, w tym posiadania:
Tworząc taką strukturę, fundator może zapewnić, że nieruchomości przekazane fundacji będą spełniać kryteria zorganizowanej części przedsiębiorstwa, co daje możliwość zwolnienia tej transakcji z podatku VAT.
Tutaj najlepiej posłużyć się przykładem. Planujemy założenie fundacji rodzinnej, której majątek ma być zasilony przez przekazanie lokali komercyjnych. Obecnie są one własnością jednoosobowej działalności gospodarczej fundatora. Kluczową kwestią staje się w tej sytuacji podatek VAT – idealnie byłoby, aby transakcja darowizny nie podlegała opodatkowaniu VAT.
Rozwiązaniem może być przekazanie lokali komercyjnych jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP). Pamiętaj przy tym, że jest to przykład i konkretne rozwiązanie należy dopasowywać indywidualnie. Nie sugeruj się więc i przejdźmy dalej do tłumaczenia. Oznacza to, że przekazywany majątek musi spełniać kryteria pozwalające na jego funkcjonowanie jako samodzielny podmiot gospodarczy. W praktyce oznacza to, że lokale te powinny być związane z szeregiem elementów, takich jak umowy z najemcami, kontrahentami, dostawcami, usługami sprzątającymi, a także z personelem zarządzającym. Taka struktura pozwala uznać przekazany majątek za ZCP. Równie istotne jest, aby pozostała część działalności fundatora nadal spełniała kryteria ZCP. Dopiero wtedy darowizna będzie zwolniona z VAT, co pozwoli zoptymalizować proces zasilenia majątkiem fundacji rodzinnej.
Warto pamiętać, że zorganizowana część przedsiębiorstwa nie jest „martwą strukturą” – musi być funkcjonalnym podmiotem zdolnym do generowania przychodów, nawet jeśli będzie przekazywana fundacji jako darowizna. Co więcej, po przekazaniu fundator powinien zadbać, aby pozostała część jego działalności nadal spełniała kryteria ZCP, co uchroni całą transakcję przed ryzykiem opodatkowania VAT. W przypadku nieruchomości komercyjnych najlepiej upewnić się, że lokal posiada aktywne umowy najmu, a także dodatkowe elementy, jak np. usługi zarządzania.
Proponuję żebyś napisał do mnie maila. Przekazanie nieruchomości komercyjnych do fundacji rodzinnej to efektywny sposób na ochronę majątku i jego transfer na przyszłe pokolenia. By jednak uniknąć dodatkowego obciążenia w postaci VAT, warto rozważyć przekazanie majątku jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Dzięki spełnieniu warunków samodzielności, takich jak umowy z kontrahentami i dostawcami czy zarząd nieruchomościami, darowizna ta może zostać wyłączona z opodatkowania VAT. Przygotowanie takiej struktury wymaga staranności i dokładnego planowania, dlatego warto skonsultować się z kancelarią prawną. Profesjonalne doradztwo pomoże w optymalizacji podatkowej oraz w realizacji darowizny zgodnie z obowiązującymi przepisami, zapewniając fundacji stabilny start bez zbędnych obciążeń. Postaram się pomóc w tym zakresie.
Autor: Rafał Kufieta
