Fundacja rodzinna w Polsce jest nową instytucją prawną. Do niedawna mało kto o niej słyszał. Pozwala ona na utworzenie podmiotu w celu zarządzania majątkiem rodzinnym, jego ochrony i przekazywania kolejnym pokoleniom. Fundacja rodzinna ma na celu zapewnienie ciągłości działalności gospodarczej rodziny, co jest istotne zwłaszcza w przypadku przedsiębiorstw rodzinnych. W jaki sposób jest to możliwe? To bardzo proste. Fundacja ogranicza ryzyko podziału firmy. Prawnie instytucja ta została wprowadzona w Polsce ustawą z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, czyli stosunkowo niedawno, gdyż regulacje weszły w życie 22 maja 2023 roku.
Fundacja rodzinna działa na podstawie statutu, a jej założycielem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Majątek wniesiony do fundacji jest zarządzany zgodnie z celami określonymi przez fundatora, a beneficjentami fundacji mogą być członkowie rodziny lub inne osoby wskazane przez fundatora. Co do zasady fundacja rodzinna może też przydać się do optymalizacji podatku związanego ze sprzedażą udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Wystarczy, że właścicielem jest właśnie fundacja. Jak sprzedaż udziałów zazwyczaj wygląda klasycznie?
Sprzedaż udziałów polega na przeniesieniu własności części kapitału zakładowego spółki, które stanowią udziały, z jednego podmiotu na inny. Udziały te reprezentują część majątku spółki, a ich właściciel (wspólnik) ma określone prawa, takie jak prawo do udziału w zyskach (dywidenda) czy prawo głosu na zgromadzeniu wspólników. Sprzedaż udziałów wiąże się również z obowiązkiem zapłaty podatku, np. od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Warto to przedstawić na konkretnym przykładzie. Czyli załóżmy, że jest ktoś kto zakłada sobie spółkę z o.o. i obejmuje udziały. Udziały na początku są, jeżeli nie ma wniesionego jakiegoś dużego aportu. Na początku działalności gospodarczej, udziały tej spółki są mało warte. Po kilku latach może jednak ulec to znaczącej zmianie. W momencie, kiedy właściciel chce sprzedać udziały, musi liczyć się z zapłaceniem podatku dochodowego 19%, a jeśli obrót przekroczy na milion, to jeszcze trzeba doliczyć daninę solidarnościową 4%. W sumie oznacza to wtedy właściwie 23% podatku.
Co do zasady optymalizacja podatkowa jest legalna i polega na stosowaniu przepisów prawa w taki sposób, aby zmniejszyć zobowiązania podatkowe. W przeciwieństwie do niej, unikanie opodatkowania (ang. tax evasion) lub agresywna optymalizacja podatkowa może być nielegalna, jeśli działania mają na celu całkowite lub częściowe uchylenie się od płacenia podatków poprzez fałszowanie dokumentacji, ukrywanie dochodów, czy tworzenie fikcyjnych transakcji. W tym wypadku nasz sposób jest optymalizacją.
Rozwiązanie w tym wypadku powoduje, że nie będzie podatków przy podobnej transakcji. Załóżmy, że mamy tę samą spółkę, którą kiedyś założyliśmy. Teraz dokonujemy aportu, a właściwie aportu darowizny tych udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do fundacji rodzinnej. Takie przeniesienie darowizny jest zwolnione z podatku. Następnie fundacja sprzedaje, zbywa udziały i w związku z tym, że jest to w dozwolonym zakresie działalności fundacji, nie powstanie tutaj żaden podatek. Nie powstanie podatek dochodowy od sprzedaży tych udziałów przez fundację i o to nam chodzi.
Fundacja rodzinna w Polsce ma określony katalog dozwolonych działalności, które mogą być przez nią prowadzone. Wiążę się z tym również kwestia powyższego, w uproszczeniu zwolnienia z opodatkowania, która została poruszona powyżej. Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, działalność fundacji rodzinnej jest ograniczona do określonych rodzajów aktywności:
Kiedy fundacja mając już w swoim posiadaniu kapitał wspomniany powyżej, rozdysponowuje na przykład na jakieś świadczenia na rzecz beneficjentów i będą one z kręgu bliskich osób. Zapłaci w takim wypadku 15% CIT. Jednak w momencie, kiedy nie wyda tych środków albo będzie reinwestować – podatek nie wystąpi. Czyli porównując klasyczną sprzedaż i przez fundację, jeżeli udziały w spółce sprzedasz klasycznie, to zapłacisz 19%, a właściwie 23% podatku dochodowego. Natomiast, gdy wcześniej zrobisz darowiznę do fundacji rodzinnej, to podatek wystąpi dopiero przy rozdysponowywaniu pieniędzy. Co jest ważne, czynność darowizny, a później sprzedaży tych udziałów przez fundację rodziną nie może być zakwalifikowana jako czynność, która została wykonana tylko w celu obejścia prawa podatkowego.
Konieczne jest jednak uprawdopodobnienie, że w chwili wnoszenia darowizny nie było zamiaru odsprzedaży udziałów przez fundację rodzinną. Czyli przekazujemy z zamiarem, że fundacja będzie używała udziałów, pobierała pożytki i dopiero po objęciu tych udziałów, po ich zakupie, po nabyciu w drodze darowizny przez fundację rodziną powstaje pomysł ich sprzedaży. Możesz więc oddać udziały dopiero po upływie pewnego okresu. Umowy przedwstępne, rozmowy handlowe i procedura sprzedaży musi być odpowiednio odsunięta w czasie. Nie może nastąpić od razu po dokonaniu darowizny.
W takim wypadku proponuję, żebyś napisał do mnie maila. Warto każdą fundację rodzinną analizować w sposób indywidualny, ponieważ istnieje wiele szczegółów, na które należy zwrócić uwagę. Przykładem jest m.in. katalog dozwolonych działalności, które trzeba zintegrować z trzonem Twojej działalności. Jeśli jesteś zainteresowany fundacją rodzinną, napisz do mnie. Dopasujemy możliwe rozwiązania do Twoich potrzeb.
Autor: Rafał Kufieta
