Faktura to dokument księgowy, który potwierdza dokonanie sprzedaży towarów lub usług. W przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcami jest to standard. Obecnie możemy nawet mówić o coraz większej formalizacji rynku i nastawieniu na kontrolę obrotu b2b. Świadczy o tym istnienie jednolitych plików kontrolnych (JPK) czy m.in. planowane wprowadzenie systemu KSEF od lutego 2024 r. Faktura to więc podstawowy dokument w obrocie gospodarczym, który umożliwia rozliczenia pomiędzy sprzedawcą i nabywcą, a także stanowi podstawę do rozliczeń podatkowych. To właśnie z tego względu zdarza się, że niektóre podmioty wystawiają lewe faktury. Powody są różne, a czasami przyczyną jest błąd ludzki. Warto więc zastanowić się, w jaki sposób Urząd Skarbowy wykrywa takie faktury? Jakie kary są przewidziane za lewe faktury? Kiedy pójdziesz za nie siedzieć? Więcej na ten temat dowiesz się właśnie w tym artykule.
Najpierw doprecyzujmy, dlaczego przedsiębiorcy decydują się wystawiać lewe faktury. Przykładowo mogą mieć na celu wyłudzanie nienależnych zwrotów podatku VAT lub zmniejszenie zobowiązań podatkowych. Niektóre firmy z kolei ukrywają w ten sposób nielegalne transakcje czy też oszustwa finansowe. Wystawiać można lewe faktury na fikcyjne usługi lub towary. Wystarczy, że w rzeczywistości nigdy nie zostały dostarczone i sztucznie zwiększają koszty. Faktury mogą też zawierać nieprawdziwe informacje dotyczące kontrahentów, kwot, dat, lub numerów NIP, aby np. ukrywać prawdziwe tożsamości stron transakcji. Niektóre firmy stosują również tzw. podwójne fakturowanie, czyli wystawianie faktur za te same towary lub usługi więcej niż raz. Często spotykaną praktyką są również fałszywe faktury korygujące, które modyfikują oryginalne faktury w sposób niezgodny z rzeczywistością.
Organy podchodzą w sposób dwojaki do weryfikacji fałszywych faktur. W pierwszym wypadku, Urząd wykrywa sytuacje, kiedy przedsiębiorca nie miał możliwości wystawienia takich dokumentów, a te się pojawiły. Sprawdzane jest to na podstawie braku odpowiednich warunków do realizacji danej usługi lub sprzedaży produktu – nie miał części, pracowników, odpowiednio zaplecza technologicznego, kosztów lub też czynności na rachunku bankowym. Oznacza to, że jeśli masz transakcje z taką firmą-wydmuszką, wtedy Ty musisz udowadniać, że np. transakcja miała charakter legalny i faktycznie miała miejsce.
W ramach drugiej sytuacji Urząd Skarbowy wykrywa lewe faktury poprzez braki w JPK. Załóżmy, że wykonujesz transakcję i otrzymujesz fakturę od firmy. Następnie księgujesz, obliczasz podatek dochodowy, VAT, a druga strona umowy nie wpisuje tego do wspomnianego jednolitego pliku kontrolnego. To najbardziej oczywisty przykład do wyłapania przez Urząd Skarbowy.
Używanie fałszywych faktur jest przestępstwem i może prowadzić do surowych sankcji prawnych. Mamy na myśli w tym zakresie grzywny, a nawet kary pozbawienia wolności oraz inne przykłady odpowiedzialności karno-skarbowej. W Polsce, zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym, fałszowanie faktur jest przestępstwem zagrożonym karą do 5 lub od 5 do 25 lat więzienia. W pewnym uproszczeniu, jeśli prowadzisz działalność polegającą na wystawianiu fałszywych faktur to należy rozważać kwestię pozbawienia wolności nie w aspekcie odpowiedzi na pytanie: “czy odpowiesz za to”, ale “kiedy poniesiesz za to odpowiedzialność”. Dodatkowo osoby kupujące takie faktury traktowane mogą być jako współodpowiedzialne przestępstwa.
Oprócz sankcji prawnych, fałszywe faktury mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych, takich jak konieczność zwrotu nienależnie odliczonych kwot VAT oraz zapłaty zaległych podatków wraz z odsetkami. Warto w tym zakresie odnieść się do art. 277a oraz 277b Kodeksu karnego. Fałszywe faktury lub używanie sfałszowanej faktury z kwotą określającą mienie wielkiej wartości § 1, grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć w wysokości do 3000 stawek dziennych. Ponadto w przypadku przestępstwa określonego w art. 270a § 1 albo art. 271a § 1 wobec faktur, których wartość lub łączna wartość jest większa niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, występuje wspomniana w powyższym wymiarze kara pozbawienia wolności. Każdy przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie.
W takim wypadku po prostu na nie uważaj! Fałszywe faktury stanowią poważne zagrożenie dla uczciwego funkcjonowania rynku, dlatego istotne jest, aby przedsiębiorcy byli świadomi ryzyka i podejmowali odpowiednie kroki w celu zapobiegania oszustwom. Jeśli masz obawę, że w Twoim systemie zaksięgowana jest właśnie taki dokument – napisz do mnie maila. Ścisła współpraca z działem księgowości w celu monitorowania i weryfikowania wszystkich dokumentów finansowych to podstawa. Dodatkowo niezbędne jest używanie oprogramowania do zarządzania fakturami, które umożliwia weryfikację ich autentyczności. Jeśli masz pytania lub wątpliwości, napisz do mnie. Postaram się doradzić Ci i zasugerować możliwie najbardziej korzystne rozwiązanie.
Autor: Rafał Kufieta
