Amortyzacja to proces rozłożenia kosztu nabycia środka trwałego na określony czas jego użytkowania, co pozwala stopniowo uwzględniać zużycie tego składnika w kosztach działalności. Środki trwałe to natomiast rzeczowe aktywa trwałe, takie jak budynki, maszyny, pojazdy czy urządzenia, które są wykorzystywane w działalności gospodarczej przez okres dłuższy niż rok i charakteryzują się określoną wartością początkową. Dla przypomnienia, z dniem 1 stycznia 2018 roku ustawodawca wprowadził zakaz amortyzacji darowanych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zakaz ten obejmował wszystkie nieruchomości, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne nabyte w ten sposób do końca 2017 roku. Przepisy wprowadzające ten zakaz nie zawierały tzw. przepisów przejściowych, co oznaczało, że możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych została ograniczona z dnia na dzień. Co jednak konkretnie chcę Ci przekazać w tym wpisie? Poznaj amortyzację środków trwałych w 2025 r. okiem prawnika.
Trybunał Konstytucyjny niedawno odniósł się do tej kwestii, stwierdzając, że skoro ustawodawca nie pozwala na jednorazowe zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodu ani na amortyzację, to nie można jednocześnie odbierać tego prawa przedsiębiorcom, którzy już je nabyli. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy zakupili nieruchomości lub wartości niematerialne i prawne, kalkulując możliwość ich amortyzacji w kolejnych latach, powinni mieć prawo do kontynuowania odpisów amortyzacyjnych. W przypadku braku przepisów przejściowych należy zatem umożliwić przedsiębiorcom dalszą amortyzację takich środków. W związku z tym przedsiębiorcy znajdujący się w takiej sytuacji powinni złożyć stosowne korekty deklaracji podatkowych i dokonać odpisów amortyzacyjnych.
Podobna sytuacja dotyczy budynków mieszkalnych zakupionych przez przedsiębiorców. Od 1 stycznia 2023 roku obowiązuje zakaz amortyzacji mieszkań i budynków mieszkalnych, nawet jeśli zostały nabyte na potrzeby działalności gospodarczej. Wcześniej istniał roczny okres przejściowy, w którym amortyzacja była jeszcze dopuszczalna. Sądowe orzecznictwo w tej kwestii jest niejednolite.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wydał wyrok (nieprawomocny), który dopuszcza amortyzację na zasadzie praw nabytych. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy nabyli lokale lub budynki mieszkalne z zamiarem ich amortyzacji zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, powinni mieć prawo do kontynuowania tych odpisów. Większość sądów administracyjnych odrzuca jednak skargi podatników, argumentując, że ocena konstytucyjności przepisów wykracza poza ich kompetencje. Sądy te oczekują na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie.
Warto również przypomnieć, że aktualnie nie publikuje się części orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, co prowadzi do sporów prawnych dotyczących ich obowiązywania. Niemniej jednak istnieją opinie, że wyroki Trybunału są natychmiast wykonalne po ich ogłoszeniu.
Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na złożenie korekty deklaracji podatkowej i zażąda zwrotu podatku z tytułu doliczenia odpisów amortyzacyjnych, urząd skarbowy będzie zobowiązany do podjęcia decyzji o zasadności takiego wniosku. W przypadku wydania decyzji pozytywnej i zwrotu podatku, istnieje niewielkie ryzyko, że urząd skarbowy zakwestionuje później tę decyzję, jednak taka możliwość istnieje. W razie jej zakwestionowania przedsiębiorca może być zobowiązany do zwrotu środków wraz z odsetkami. Decyzja o powrocie do amortyzacji w powyższych przypadkach pozostaje ryzykowna i skierowana głównie do przedsiębiorców gotowych podjąć to ryzyko. Jeśli jednak masz pytania lub wątpliwości, czy w Twoim wypadku może okazać się to opłacalne, napisz do mnie. Przeanalizuję Twoją sytuacją i być może zaproponuję bardziej korzystne rozwiązanie.
Autor: Rafał Kufieta
